وظایف دیوان عدالت اداری و وکیل آن

وظایف دیوان عدالت اداری، دیوان عدالت اداری مرجعی هست که به نیت حفظ حقوق قشر عادی جامعه تشکیل گردیده است. در همه جوامع افراد جاه طلبی وجود دارند که با فنون مختلف و ریاکاری خود را در نظام اجرایی آن جامعه به منصب و قدرت می رساند. سپس با سوء استفاده از جایگاه خود و پایمال کردن حقوق مردم عادی به کسب سود و منفعت برای خود و نزدیکانش می پردازد. همچنین با سرپیچی کردن از وظایف قانونی خود و فراتر رفتن از حوزه اختیاراتش قوانین را زیر پا می گذارد. به همین سبب دیوان عدالت اداری تشکیل شده است که در مقابل این گونه افراد بایستد. در این مقاله قصد داریم به حیطه وظایف دیوان عدالت اداری و لزوم اتخاذ وکیل تخصصی دیوان عدالت اداری جهت احقاق راحت حق و حقوق خود بپردازیم.

وظایف دیوان عدالت اداری چیست؟
دیوان عدالت اداری همانطور که از عنوان آن مشخص هست، محلی هست که مردم جهت دادخواهی و شکایت از ماموران و آیین نامه های دولتی می توانند به آنجا رجوع کنند. البته طبق قانون وظایف دیوان عدالت اداری گسترده تر از این حد می باشد. اما مهمترین وظیفه آن دادخواهی مردم از بی عدالتی های دستگاه های اجرایی هست.
بنابراین مردم هرگاه مردم احساس کنند، حق و حقوق آنها بواسطه ماموران دولت ضایع شده است با طرح شکواییه، علیه فرد یا دستگاه مربوطه در این دیوان می توانند از حق و حقوق خود دفاع کنند.
همانطور که گفتیم وظایف دیوان عدالت اداری فقط به این گزینه ختم نمی شود. بلکه طبق قانون وظایف این دیوان بسیار گسترده تر از این حد هست که در ادامه مطالب بصورت کلی وظایف این بخش از نظام قضایی کشورمان را مورد بررسی قرار می دهیم.
هرگاه توسط بخش اجرایی کشور قوانینی وصف شود که برخلاف شرع و قانون حاکم بر کشور باشد و بواسطه آن حق و حقوق شهروندان ضایع گردد. این نظام وظیفه رسیدگی به آن را بر عهده دارد.
همچنین هیچکدام از زیرمجموعه های اجرائی کشور حق تصمیم گیری در رابطه با موضوعی که در حیطه اختیارات آنها نیست را ندارند و در غیر این صورت به دلیل تخلف توسط قضات و ماموران دیوان عدالت اداری مورد مؤاخذه قرار خواهند گرفت.
مطابق با قوانین کارمندان دستگاه اجرائی نباید از جایگاه خود سوء استفاده کرده و در انجام وظایف قانونی خود کوتاهی کنند. همچنین هر گونه سوء استفاده از موقعیت شغلی جرم شناخته شده و دیوان عدالت اداری وظیفه دارد به آن رسیدگی کند.
باید متذکر شد که دیوان عدالت صلاحیت رسیدگی به نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی را نیز دارد بنابراین افراد حقیقی یا حقوقی هرگاه از نهادهای عمومی غیر دولتی شکایت داشته باشند جهت احقاق حقوق خود می تواند به دیوان عدالت اداری مراجعه کنند.

آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به چه نحو است؟
همانطور که متوجه شدید دیوان عدالت اداری به منظور رسیدگی به شکایات و اعتراضات مردم از آیین نامه های دولتی و ماموران اجرایی آن تشکیل شده است.
این دیوان زیر نظر قوه قضائیه تشکیل می گردد و متشکل از شعب بدوی، تجدیدنظر، هیئت عمومی و هیئت های تخصصی است.
تشکیلات قضایی اداری و تعداد شعب دیوان با تصویب رئیس قوه قضائیه تعیین می گردد. البته رئیس دیوان نیز می‌تواند در این موارد پیشنهادات خود را به رئیس قوه قضائیه ارائه دهد.
دیوان عدالت اداری، دارای دو شعبه بدوی و تجدید نظر هست. شعبه بدوی از یک رئیس یا دادرس علی البدل و شعبه تجدیدنظر از یک رئیس و دو مستشار تشکیل شده‌اند. شعبه تجدیدنظر با حضور دو عضو رسمیت پیدا می کند و ملاک صدور رای در آن نظر اکثریت می باشد. لازم به ذکر است که آراء شعب تجدید نظر دیوان قطعی است.
معمولاً قضات دیوان باید دارای ۱۰ سال سابقه کار قضایی باشند و توسط حکم رئیس قوه قضائیه بر این منصب بنشینند.
البته قضاتی که دارای مدرک فوق لیسانس و یا دکترا در گرایش های رشته حقوق یا مدارک حوزوی همتراز هستند با داشتن پنج سال سابقه کار قضایی امکان انتخاب شدن توسط رئیس قوه قضائیه بعنوان قاضی در دیوان عدالت اداری را دارند.
رئیس شعبه اول تجدید نظر دیوان در کشور همان رئیس دیوان است که می‌تواند به تعداد مورد نیاز برای خود معاون و مشاور در نظر بگیرد و در صورت ضرورت برخی از اختیارات خود را به معاونانش بدهد.
معمولا برای تشکیل هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیاز هست که دو سوم قضات دیوان حضور داشته باشند. ریاست هیات دیوان طبق قانون برعهده رئیس دیوان یا معاون قضایی او هست.
معمولا دعاوی مربوط با دیوان عدالت اداری به صورت غیر حضوری مورد رسیدگی قرار می گیرند. پس از بررسی نتیجه دادرسی به شاکی اعطا می گردد.
البته وکیل فرد شاکی می تواند در موارد ضروری با قاضی پرونده مشورت کند.

مقر اصلی دیوان عدالت اداری کجاست؟
مرکز اصلی دیوان عدالت اداری در تهران میباشد. اما به جهت دسترسی راحت همه ایرانیان به آن، دفاتر بازرسی کل کشور در هر یک از مراکز استانها تاسیس شده است.
وظایف اصلی این دفاتر، ارشاد و راهنمایی مراجعین و ثبت درخواست و پذیرش آنها می باشد. دفاتر بازرسی کل کشور وظیفه دارد نسخه دوم شکایت یا آراء صادر شده از سوی دیوان در حوزه آن دفتر را از طرق مختلف ابلاغ کنند.
مشاوران و کارشناسان غیر حقوقی دیوان عدالت اداری باید دارای چه شرایطی باشند.
دیوان عدالت اداری قادر هست کارشناسانی را از رشته های مختلف جهت مشاوره در اختیار بگیرد. اما مطابق با قوانین کارشناسان منصوب شده برای فعالیت در دیوان عدالت اداری باید دارای شرایطی مانند: داشتن ده سال سابقه کار اداری و داشتن حداقل مدرک کارشناسی یا بالاتر داشته باشند.
هرگاه که یکی از شعب دیوان نیاز به مشاور و کارشناس داشته باشند به درخواست شعبه، کارشناس مشاور توسط رئیس دیوان به شعبه معرفی می شود.
کارشناس پس بررسی موضوع محوله، نتیجه را به صورت مکتوب به شعبه مورد نظر ارائه میدهد. شعبه پس از دریافت آن را در پرونده درج می کند. آنگاه قاضی شعبه با استناد و توجه به نظر کارشناس رای نهایی را صادر می کند.
لازم به ذکر است که حق و حقوق کارشناسان دیوان عدالت اداری باید مطابق با مقررات زمان انتصاب آنها محاسبه گردد.
ایا دیوان عدالت اداری صلاحیت رسیدگی به طرح شکایات از نهادها و سازمان های خصوصی را دارد؟
همانطور که گفتیم حیطه اختیارات دیوان عدالت اداری احقاق حقوق مردم در برابر مقامات دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی میباشد. بنابراین هیچ کدام از شعب این دیوان هیچ صلاحیتی در رابطه با شکایات و اختلافات مطروحه از طرف مردم بر علیه نهادها و سازمان های خصوصی را ندارند.

شکایات چه اشخاصی در دیوان عدالت اداری قابل رسیدگی می باشد؟
طبق قوانین موجود، تنها اشخاص حقیقی یا حقوقی حقوق خصوصی قادر به شکایت در دیوان عدالت اداری هستند.
لازم به ذکر است که فلسفه تشکیل این دیوان حمایت از حق و حقوق مردم در برابر دستگاه ها و مقامات دولتی هست. بنابراین هیچکدام از زیر مجموعه های واحد های دولتی و اشخاص عمومی قادر به شکایت در شعب دیوان عدالت اداری نیستند. همچنین هیچکدام از شعب دیوان نیز اجازه رسیدگی به شکایات این افراد را ندارند. اما اعتراض به مقررات و قوانین خلاف شرع و قانون و همچنین اقدامات خارج از حیطه قانونی در دستگاه های اجرائی علاوه بر اشخاص حقیقی و حقوقی خصوصی، توسط اشخاص حقوق عمومی نیز امکان پذیر است.
بنابراین هر فرد حقیقی یا حقوقی خصوصی در صورتی که توسط واحدهای دولتی حق و حقوقش ضایع شده باشد می تواند بر علیه دستگاه های دولتی در دیوان عدالت اداری شکایت کند.
دیوان عدالت اداری دارای شعب متعدد می باشد که فرد شاکی متناسب با موضوع شکایت خود باید در شعب مربوطه طرح دعوی کند.
همچنین رسیدگی به اراء متناقض صادره از شعب مختلف دیوان عدالت اداری و صدور رای وحدت رویه در حیطه اختیارات دیوان عدالت اداری است. اما رسیدگی به تخلفات قضات قوه قضاییه خارج از اختیارات دیوان می باشد.
آیا می توان قوانین طرح دعوی ملکی را در دیوان عدالت اداری مطرح کرد؟
پاسخ این سوال مثبت می باشد. دیوان عدالت اداری صلاحیت رسیدگی به دعاوی ملکی را نیز دارد. از لحاظ قانونی هیچ منعی برای طرح دعاوی ملکی در دیوان عدالت اداری وجود ندارد. اما توصیه می گردد از ارائه دعاوی ملکی به دیوان عدالت اداری خودداری شود. زیرا قوانین ملکی در دادگاه دیوان عدالت اداری بسیار پیچیده می باشد. همین موضوع سبب زمان بر و پر هزینه شدن پرونده می گردد و احتمال دارد خسارات مالی زیادی به شما وارد کند. همچنین ممکن است شما نتوانید به حقوق درخواستی خود آنچنان که انتظارش را دارد دست یابید.

وکیل متخصص دیوان عدالت اداری کیست؟
وکیل تخصصی دیوان عدالت اداری وکیلی است که به قوانین و مقررات موجود در حوزه دیوان عدالت اداری به صورت کامل مسلط باشد. همچنین تجربه و آگاهی کافی در رابطه با قوانین مربوط با نهادها و سازمان های دولتی و اجرائی مانند شهرداری ها و ادارات را باید داشته باشد.
همانطور که میدانید تمامی وکلا با داشتن مدرک کارشناسی حقوق از سراسر دانشکده های حقوقی کشور قادر به شرکت در آزمون وکلا میباشند. از آنجایی که در دوره کارشناسی به طور تخصصی قوانین موجود در دیوان عدالت اداری را آموزش ندیده اند، تبحر لازم برای وکالت پرنده های قضایی در دیوان را ندارند.
لازم به ذکر است که در شعب دیوان عدالت اداری بسیاری از دعاوی مطروحه بر اساس آراء صادره از شعب آن رسیدگی می شود. بنابر این علاوه بر قوانین اراء وحدت رویه نیز ملاک صدور رای قرار میگیرد.
به همین سبب ادعا می شود که اولین و مهمترین ملاک برای تعیین سطح دانش حقوقی وکیل تخصصی دیوان عدالت اداری میزان سابقه وکالت آن در شعب مختلف دیوان عدالت اداری می باشد.

ضرورت گرفتن وکیل تخصصی دیوان عدالت اداری
همانطور که گفتیم در دیوان عدالت اداری قوانین بسیار پیچیده می باشند. معمولا بسیاری از دعاوی مطروحه در این دادگاه بر اساس اراء صادر شده برای دعاوی مشابه قبلی که در این دیوان مورد بررسی قرار گرفته اند قضاوت می شوند. بنابر این حضور فرد در شعب این دیوان بدون یک وکیل ماهر و تخصصی دیوان عدالت اداری کار را بسیار سخت خواهد کرد. مخصوصا وقتی که سطح اگاهی فرد نسبت به مسائل حقوقی نیز پایین باشد.
وکیل تخصصی دیوان عدالت اداری کمک می کند که شاکی راحت تر و در مدت زمان کوتاهتر به حق و حقوق خود برسید. این روزها به دلیل وجود مشغله های زیاد افراد نمی توانند، وقت و زمان خود را جهت پیگیری نتیجه شکایت خود صرف کنند.
زیرا در این صورت فرصت خود را برای رسیدن به کارهای روزمره از دست می دهند. به همین دلیل مجبور می شوند یا به دنبال گرفتن حق خود باشند و یا آن را بکلی فراموش کرده و به کسب و کار و فعالیت های روزمره بپردازند که در هر دو صورت دچار ضرر و زیان می گردند.
وکیل تخصصی دیوان بطور مستمر پرونده ها را پیگیری می کند و دیگر نیازی به حضور خود فرد برای پیگیری نتیجه شکایت خود در دیوان نمی باشد.